โรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์ ตำบลเดื่อศรีคันไชย อำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร 47120 เดิมโรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์ เป็นโรงเรียนสาขาของโรงเรียนมัธยมวานรนิวาส กรมสามัญศึกษาได้อนุมัติให้ดำเนินการจัดสาขา
ที่ตำบลเดื่อศรีคันไชย อำเภอวานรนิวาสจังหวัดสกลนคร เมื่อวันที่ 7 เมษายน พุทธศักราช 2535 โดยให้เปิดทำการเรียนการสอนแบบสหศึกษา จำนวน 2 ห้องเรียน ในปีแรกมีจำนวนทั้งสิ้น 64 คน แยกเป็นชาย 32 คน หญิง 32 คน มีการจัดการเรียนการสอนโดยหมุนเวียนครูจากโรงเรียนมัธยมวานรนิวาสมาทำการสอนในภาคเรียนที่ 1 มีครูหมุนเวียนมาทำการเรียนการสอน จำนวน 10 คน มีนักการประจำสัปดาห์ละ 1 คน โรงเรียนมอบหมายให้นายประเสริฐ เคนทวาย ผู้ช่วยผู้อำนวยการทำหน้าที่ดูสาขาและมอบหมายให้ ว่าที่ ร.ต.ชัยเดช บุญรักษา ทำหน้าที่หัวหน้าหน่วยจัดมาปฏิบัติหน้าที่ในวันจันทร์ พุธ ศุกร์ ผู้ช่วยหน่วยจัดมาปฏิบัติหน้าที่ในวันอังคารและวันพฤหัสบดีสำหรับการก่อตั้งโรงเรียนมัธยมสาขา ตำบลเดื่อศรีคันไชย เบื้องต้น นายศรีจันทร์ สุวรรณเทน กำนันตำบลเดื่อศรีคันไชย ประธานสภาตำบลเดื่อศรีคันไชยได้ทำหนังสือร้องขอไปยังโรงเรียนมัธยมวานรนิวาสให้ดำเนินการเปิดสาขาตำบลเดื่อศรีคันไชยเพราะชาวบ้านตำบลเดื่อศรีคันไชยได้ตระหนักเห็นความสำคัญของการศึกษาและความเดือดร้อนของลูกหลานที่ไปเรียนต่อที่อื่นไกลๆ โดย ผู้อำนวยการฉลอง บาลลา ผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมวานรนิวาส ซึ่งมีดำริอยู่แล้วที่จะดำเนินการเปิดสาขาทั้ง 4 มุมเมือง จึงได้เสนอเรื่องโดยแสดงความเห็นชอบไปยังคณะกรรมการสามัญศึกษาจังหวัดและกรมสามัญศึกษาจนได้รับอนุมัติในที่สุด
การก่อสร้างอาคารเรียนในเบื้องต้นนั้น สภาตำบลเดื่อศรีคันไชยได้มีมติยกที่ดินสาธารณะประโยชน์ที่อยู่ในครอบครองดูแลของหมู่บ้านโคกไพศาลโดยมีนายสงวน นวลมณี เป็นผู้ใหญ่บ้าน เนื้อที่ 60 ไร่ เป็นที่ก่อตั้งโรงเรียนโดยที่ป่าสาธารณะประโยชน์นี้เป็นป่าช้าเก่า ทางสภาตำบลร่วมกันกับพระอาจารย์สมฤทธิ์ปัญญาคะโม เจ้าอาวาสวัดป่าศรีไพรวัลย์ ได้ทำพิธีแฮกป่าช้า ในวันที่ 21 เมษายน พุทธศักราช 2535 การก่อสร้างอาคารเรียนทางโรงเรียนมัธยมวานรนิวาส มอบหมายให้ ว่าที่ ร.ต.ชัยเดช บุญรักษา และนายวิบูลย์ คำมุข เป็นผู้ประสานงานดำเนินการก่อสร้างร่วมกับสภาตำบลเดื่อศรีคันไชย โดยมีนายศรีจันทร์ สุวรรณเทน เป็นประธาน และนายสงวน นวลมณี ผู้ใหญ่บ้านบ้านโคกไพศาล เป็นเลขานุการ มีผู้ใหญ่คำไพ นวลสิงห์ , นายนิคม อินทรภูมิ และนายเวียงชัย เดชโฮม เป็นเจ้าหน้าที่การเงิน มีคณะกรรมการสภาตำบลทุกท่านเป็นกรรมการ โดยระดมทุนประชาชนในเขตสุขาภิบาลวานรนิวาสให้กับ ว่าที่ ร.ต.ชัยเดช บุญรักษา และนายวิบูลย์ คำมุข และสภาตำบลเดื่อศรีคันไชย นอกจากนั้นยังได้รับการสนับสนุนจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พ่อค้า ประชาชนอำเภอพังโคน โรงเรียนในกลุ่มโรงเรียนมัธยมศึกษา โดยได้รับเงินบริจาค รวมเป็นเงินทั้งสิ้น 79,228 บาท
ในปีการศึกษา 2536 โรงเรียนสามารถรับนักเรียนชั้น ม.1 จำนวน 102 คน จัดการเรียนการสอนเป็น 3-2-0 รวมนักเรียนในปีนี้ 168 คน กรมทรัพยากรธรณีได้ขุดเจาะน้ำบ่อบาดาล 1 บ่อ ลึก 42 เมตร คุณภาพน้ำดีมาก และทางโรงเรียนร่วมกับสภาตำบลและชาวบ้านได้บริจาคเงินเพิ่มเติมโดยโรงเรียนได้ใช้เงินอุดหนุนในการสร้างอาคารเรียนชั่วคราวขนาด 6 x36 เมตร อีกหนึ่งหลังเพื่อเตรียมการรับนักเรียนในปี 2537 จากการบริจาคของชาวบ้านโนนแพง บ้านโคกไพศาล บ้านปานเจริญ และบ้านเดื่อศรีคันไชย ซึ่งในการสร้างครั้งหลังไม่ได้ใช้ไม้ในพื้นที่เลยจ้างเลื่อยในราคา เมตรละ 9 บาทและได้ทำการยกเสาเอกอาคารเรียนหลังที่ 2 ในวันที่ 22 ธันวาคม 2536 โดยได้รับความช่วยเหลือจากนักการภารโรง ประชาชนตำบลเดื่อศรีคันไชยอีกเช่นเคย ก่อสร้างประมาณ 6 วัน จึงแล้วเสร็จรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ฯพณฯท่านสัมพันธ์ ทองสมัคร ได้ประกาศให้โรงเรียนมัธยมวานรนิวาส สาขาตำบลเดื่อศรีคันไชยเป็นโรงเรียนเอกเทศ ให้ชื่อว่า "โรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์" อักษรย่อ "ด.ศ.ว." เมื่อวันที่ 28 ธันวาคม 2536
เบื้องต้นสำนักงานสามัญศึกษาจังหวัดสกลนครได้แต่งตั้ง นายวิโรจน์ ศรีพรหมทัต ผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมวานรนิวาสรักษาการครูใหญ่โรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์ อีกหนึ่งตำแหน่ง โดยกำหนดแผนการจัดชั้นเรียนเป็น 3-3-2/120-102-66 ในปีการศึกษา 2537 ในวันที่ 13 พฤษภาคม 2537 กรมสามัญศึกษาได้แต่งตั้งว่าที่ ร.ต. ชัยเดช บุญรักษา ตำแหน่งอาจารย์ 2 ระดับ 6 โรงเรียนมัธยมวานรนิวาส รักษาการในตำแหน่งอาจารย์ใหญ่โรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์ และมีคำสั่งจากกรมสามัญศึกษาให้ดำรงตำแหน่งตามลำดับดังนี้
- วันที่ 1 กรกฎาคม 2537 ตำแหน่ง ครูใหญ่โรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์
- วันที่ 30 ธันวาคม 2537 ตำแหน่งอาจารย์ใหญ่โรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์
- ปีการศึกษา 2543 ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์
โรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์ มีความหมายว่า "เดื่อ" หมายถึง ตำบลเดื่อศรีคันไชยประชาชนมีส่วนร่วมในการสนับสนุนโรงเรียนซึ่งเป็นของชุมชนชาวตำบลเดื่อศรีคันไชย "ศรีไพรวัลย์" หมายถึง โรงเรียนได้รับการอุปถัมภ์จากวัดป่าศรีไพรวัลย์อย่างสูงยิ่ง "โรงเรียนเดื่อศรีไพรวัลย์" รวมหมายถึง โรงเรียนที่เกิดขึ้นจากความร่วมมือกันระหว่างชุมชน วัด ศาสนา และรัฐบาล
ที่ตั้งปัจจุบัน เลขที่ 100 หมู่ 9 บ้านโคกไพศาล ตำบลเดื่อศรีคันไชย อำเภอวานรนิวาส จังหวัดสกลนคร 47120 ขนาดสถานศึกษา ขนาดเล็กจำนวนพื้นที่ 60 ไร่ ระดับที่เปิดสอน ระดับมัธยมศึกษาปีที่ 1-6 สภาพปัจจุบันครับ
ปัจจุบันเปิดทำการเรียนการสอนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น และระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย
